Terapia wisceralna w dolegliwościach układu pokarmowego

SIBO, zespół jelita drażliwego, a także inne problemy układu pokarmowego, są jednostkami chorobowymi, do których należy podchodzić interdyscyplinarnie. Poza leczeniem prokinetycznym, antybiotykoterapią, probiotykoterapią, fitoterapią, dietoterapią i pracą ze stresem, warto uderzyć jeszcze z innej strony.

Zapraszam do przeczytania tekstu autorstwa Kacpra Wawryszuka, fizjoterapeuty, skupiającego się na pracy nad systemem powięziowym, szczególnie zainteresowanego możliwościami leczenia manualnego dysfunkcji wewnętrznych. O tym, czym jest terapia wisceralna i w jaki sposób może wpłynąć na postępy w leczeniu dolegliwości jelitowych przeczytacie niżej :)

Układ wisceralny

Układ wisceralny obejmuje narządy wewnętrzne wraz z otaczającymi je strukturami łącznotkankowymi oraz nerwami, naczyniami krwionośnymi i limfatycznymi. Narządy, podobnie jak kości, połączone są ze sobą „stawami”. Wspomniane miejsca połączeń to powierzchnie, umożliwiające ruch narządów względem siebie. Jest to zjawisko związane z ruchomością wisceralną.

Ruchy narządowe można podzielić na zewnątrzpochodne (mobilność), na które wpływa oddech, postawa ciała czy odpowiednie ciśnienie, oraz wewnątrzpochodne (motylność) – przetrwałe ruchy embriologiczne (związane ze zmianą pozycji narządów w trakcie rozwoju zarodkowego).

Restrykcje (napięcia, zwłóknienia, densyfikacje itp.) w obrębie układu mięśniowo-szkieletowego mogą ograniczać ruchomość wisceralną, a w konsekwencji zaburzać funkcje i ruch płynów ustrojowych. Z drugiej strony restrykcje w obrębie trzewi (blizny, zrosty, zmiana ciśnienia) mogą wywoływać napięcia w częściach układu mieśniowo-szkieletowego.

Modyfikacja mobilności trzewnej danego narządu (czyli ruchu, na który wpływ ma nasz oddech, ciśnienie czy postawa ciała) może korelować z wystąpieniem pewnych dolegliwości:

1. W obrębie jelita cienkiego – ze wzdęciami oraz rozlanymi bólami brzucha.
   
2. W obrębie wstępnicy – z biegunką i prawostronnym stanem zapalnym okrężnicy.
3. W obrębie zstępnicy – z zaparciami i lewostronnym stanem zapalnym okrężnicy.
4. W obrębie żołądka – głównie z zapaleniem żołądka, przepukliną rozworu przełykowego, uczuciem pełności po posiłku i nudnościami.
5. W obrębie dwunastnicy – z uczuciem zgagi, bólami po posiłkach i oznakami dysfunkcji trzustki.

Rola układu nerwowego

Problemy trzewne za pośrednictwem układu nerwowego mogą wywoływać dolegliwości w odległych obszarach ciała np. w barku lub szyi. I odwrotnie – dysfunkcje somatyczne odbiją się na naszych trzewiach. Układ nerwowy jest ściśle związany z ruchem całego ciała. Dzięki impulsom nerwowym poruszają się mięśnie, dzięki mięśniom z kolei możliwy jest ruch układu szkieletowego. Nikt nie ma również wątpliwości co do tego, że wpływa on na motorykę układu pokarmowego – prawie zawsze jest zaangażowany w zaistnienie dysfunkcji na poziomie trzewnym, dlatego istotna jest terapia związana z układem nerwowym.

Istnieją naukowe i kliniczne przesłanki, zgodnie z którymi patologie trzewne ze względu na wiscero-somatyczną aktywność odruchową, objawiają się w postaci dysfunkcji somatycznych. Przykładowo jelito cienkie, unerwione z odcinka th10-th12, daje objawy na tym poziomie kręgosłupa w postaci:

• napięcia przynależnych grup mięśniowych i zablokowania segmentu na danym poziomie
• różnice w poziomie aktywności wazomotorycznej i większa aktywność gruczołów potowych
• wrażliwości na dotyk w obrębie tkanki unerwionej z danego poziomu

Odwrotny odruch somato-wisceralny nie jest udowodniony w badaniach jednak w praktyce zauważa się takie reakcje.

Z dużym prawdopodobieństwem proces zapalny w obrębie tkanki trzewnej także wpłynie na otrzewną ścienną, przez co zacznie ona reagować na bodźce mechaniczne, termiczne i chemiczne tak, jakby były szkodliwe.

Zrosty i densyfikacje

Bardzo często przyczyną dysfunkcji mogą być zrosty lub densyfikacje, czyli zmiany konsystencji tkanki łącznej związane z gęstością kwasu hialuronowego i ułożeniem włókien kolagenowych. Zrosty pooperacyjne występują u co najmniej 50% operowanych pacjentów (według niektórych autorów znacznie częściej, w zależności od wykonanego zabiegu). Może do nich dojść także na skutek poważnych urazów (uderzenia w obrębie jamy brzusznej, wypadki samochodowe itp.). Innymi przyczynami sklejeń tkankowych są stany zapalne, perforacje narządów, a także endometrioza.

Terapia wisceralna i korzyści z niej płynące

Wprawiony terapeuta podczas badania tkanek, jest w stanie ustalić, na jakim poziomie zaistniała największa dysfunkcja. Poprzez odpowiednie działania poprawia mobilność i motylność narządów, wpływa na ich unerwienie, wyrównuje ciśnienie w jamie brzusznej, przywraca równowagę w całym ciele.

Niestety w pracy z trzewiami i ogólnie z ludzkim ciałem nie ma żadnych schematów, dlatego też przyczyną dolegliwości układu pokarmowego z mojej perspektywy mogą być np. zaburzenia w funkcjonowaniu zastawek, nieprawidłowe ciśnienie w jamach ciała, stres emocjonalny i wiele innych. Dlatego tak istotne jest to, aby na terapię wisceralną wybierać się tylko do doświadczonych terapeutów, którzy będą potrafili znaleźć największe dysfunkcje oraz skierować do innych specjalistów, którzy we współpracy będą w stanie pacjenta z tych dysfunkcji wyprowadzić.

Odpowiednio zastosowana terapia wisceralna niesie ze sobą wiele korzyści, do których należą:

1. Poprawa ukrwienia i krążenia chłonki.
2. Poprawa funkcji nerwowych.
3. Unormowanie przemiany materii.
4. Unormowanie trawienia.
5. Usunięcie nadmiernych napięć mięśniowych.
6. Poprawa gospodarki hormonalnej.
7. Ograniczenie nawrotowych bólów kręgosłupa.
8. Pozytywny wpływ na psychikę.

Podsumowując – terapia wisceralna powinna być integralnym elementem interdyscyplinarnego podejścia do wszelkich problemów pokarmowych, nie tylko ze względu na jej wysoką skuteczność, ale też z racji na to, że daje możliwość uchwycenia nieoczywistych powiązań pomiędzy dolegliwościami pacjenta.

Autor

Kacper Wawryszuk, fizjoterapeuta. Zajmuje się głównie pacjentami ortopedycznymi: bólami kręgosłupa, stawów obwodowych, przeciążeniami układu mięśniowo – powięziowego, ale także problemami takimi jak bruksizm, napięciowe bóle głowy, refluks . Wykorzystuje w swojej praktyce podejście holistyczne i bazuje na najnowszych metodach terapeutycznych. Jest również dyplomowanym dietetykiem i doradza swoim pacjentom w kwestii żywienia. Więcej o Kacprze znajdziesz tu.